‘Ik denk dit de meest oorspronkelijke bosbodem is van Nederland. Het is minstens 800 jaar oud. Als erfgoed is dit hyperbijzonder.’ Albert Corporaal – landschapsecoloog en schrijver van de Atlas van de IJssel – spreekt in lyrische woorden over de waarde van het Zalkerbos als oerbosgrond langs de IJssel.
‘Dit is een natuurhistorisch monument van grote waarde en betekenis. Het is een heel bijzonder ooibos waarop we heel zuinig moeten zijn’, zegt hij in de podcast Rivierverhalen over de IJssel.
Het Zalkerbos is maar een klein plukje in de oksel van de IJssel bij Zalk. Maar het is een uniek landschap: hardhout-ooibos gelegen op oude stroomruggen van de rivier in een kronkelwaard. Het is een iepen-essen-eikenbos van hakhout, dat niet onderstroomt als de rivier buiten de oevers treedt. De stoven – knoestige stobben – worden in een cyclus van zeven jaar gezaagd, zodat het bos z’n karakteristieke authenticiteit behoudt.
Eind 2021 klinkt de oproep voor betere bescherming van het Zalkerbos, nadat een blunder met aanplant van exotische Siberische iepen aan het licht komt. Die oproep is hier te lezen. Toonaangevende bomenkenner Bert Maes noemt het Zalkerbos ‘een Rembrandt onder de Nederlandse bossen.’
Verhaal gaat verder onder de foto
Van Buckhorst
Het bos stamt uit het eind van de Middeleeuwen. Het is verbonden met de heersers van weleer: Van Buckhorst. Deze adelijke familie had de landerijen en het bos langs de IJssel in bezit en had er jachtrecht. Er is zelfs ooit op wolven gejaagd. Het bos strekte zich oorspronkelijk uit over de gehele uiterwaard, zo blijkt uit oude kaarten:
In de jaren zestig van de vorige eeuw werd gemeente IJsselmuiden eigenaar van het bos. Tegenwoordig is dat gemeente Kampen. Het is vrij ongebruikelijk dat een gemeente beheerder is van een uitzonderlijk kostbaar natuurgebied. Dat leidt ook tot uitglijders in beheer. Hierover zijn in 2021 vragen gesteld.
Vroege voorjaarsbloeiers
Het Zalkerbos staat bekend om de fraaie vroege voorjaarsbloeiers, zoals de oorspronkelijke blauwe druifjes die hier natuurlijk zijn terecht gekomen via hoogwater in de rivier. Daarnaast groeien de voorjaarshelmbloem, holwortel, maarts viooltje, gewone vogelmelk en basanemoon hier rijkelijk.
Een ander zeldzaam plantje is schaafstro, dat eruit ziet als hollands mini-bamboe. Het is echte flora die hoort bij de zandige oeverruggen van het hardhout-ooibos. Onderzoek heeft aan het licht gebracht dat er 32 soorten mossen groeien in het Zalkerbos en er zijn 193 soorten paddenstoelen in kaart gebracht.
De afgelopen jaren is het Zalkerbos uitgebreid met jonge aanplant. Eind 2021 krijgen de weilanden in het bos een natuurbestemming. Ze worden omgevormd tot glanshaverhooilanden, waarop niet langer bemest mag worden. Ook zal er nog 2 hectare nieuw bos worden bijgeplant.
Dit is een impressie van hoogwater in het Zalkerbos in februari 2021:
Zwarte populieren
Het Zalkerbos kon bogen op de dikste zwarte populieren langs de rivieren in ons land. Maar die zijn in 2020 omgezaagd. Staken van de populieren worden weer herplant in het bos. En er is een rijtje geknotte zwarte populieren.
Beluister het verhaal over het Zalkerbos en andere bijzondere bomen en planten langs de IJssel:
[…] Via de noordelijke route vervolg je je wandeling langs de IJssel. Je komt dan langs het Zalkerbos, het oudste bos van Overijssel. Het kleine bos bestaat vooral uit iepen en essen. Volgens landschapsecoloog Albert Corporaal is dit oerbos zelfs de meest oorspronkelijke bosbodem van Nederland, vertelt hij op Rivierverhalen. […]
[…] Via de vervolgroute vervolg je je wandeling langs de IJssel. Je komt langs het Zalkerbos, het oudste bos van Overijssel. Het kleine bos bestaat vooral uit iepen en essen. Volgens landschapsecoloog Albert Corporaal is dit oerbos zelfs de meest bosbodem van Nederland, vertelt hij op Rivierverhalen. […]